De Kartuize van Parma – Stendhal

Zoals iedereen weet, lezen de meeste Nederlanders geen literatuur. De oorzaak hiervan is ook algemeen bekend: de leeslijsten op de middelbare school bestaan hoofdzakelijk uit dunne, beroerd geschreven boekjes van doodsaaie en onvermogende Nederlandse schrijvers. Wie rent er nu spontaan naar een boekenwinkel toe als hij verplicht Maarten ‘t Hart of Connie Palmen heeft moeten lezen?

Maar het kan ook anders. Allereerst zouden de leraren Nederlands af moeten van het dogma dat je voor Nederlands alleen boeken van Nederlandse auteurs mag lezen. Er zijn inmiddels zo veel goede vertalingen beschikbaar van buitenlandse wereldliteratuur, dat het volstrekt onzinnig is de focus op Nederlandse B-literatuur te houden. Als je de tienerjeugd eerst voert met grootse liefdesromans uit de Franse of Russische literatuur komt de belangstelling voor “zwaardere” boeken vanzelf wel als de tiener een pijprokende veertiger op geruite sloffen is geworden.

Een zo’n grote liefdesroman die iedere puber zal verslinden is “De Kartuize van Parma” van Stendhal. Stendhal (vooral bekend van het politiek-romantische meesterwerk “Het rood en het zwart”) heeft het verhaal van “De Kartuize van Parma” gesitueerd in Noord-Italie ten tijde van Napoleon (zo’n tweehonderd jaar geleden dus). De jonge aristocraat Fabrizio sluit zich aan bij Napoleontische legers die juist de Slag bij Waterloo verliezen. Als Fabrizio terugkeert in Lombardije blijkt dat hij zich met deze “republikeinse zet” flink in de nesten gewerkt heeft, waardoor hij moet onderduiken. Zijn tante Gina vangt hem op en probeert hem in Parma in rustiger vaarwater te brengen. Omdat de impulsieve Fabrizio meer zijn hart dan zijn verstand volgt, raakt hij al gauw opnieuw in problemen die hem en de roman naar een denderende climax tillen.

Hoewel in de roman het leven van het plebs weinig waard blijkt tegenover dat van een aristocraat, zal iedere puber zo meeslepend willen leven en liefhebben als Fabrizio. Dat plaatst “De Kartuize van Parma” naast Goethes “Het lijden van de jonge Werther” en Dostojevski’s “De speler” op de verplichte leeslijst voor de beginnende lezer. Dat het boek maar liefst 600 pagina’s telt zal voor de “puber met ballen” en alle andere lezers met een romantische inborst geen enkel probleem zijn.