Boven is het stil – Gerbrand Bakker

“Sinds Gerbrand Bakker ben ik de op één na beste schrijver van Nederland”, beweert Tommy Wieringa op de achterflap van Gerbrand Bakkers roman Boven is het stil. Het zal wel humoristisch bedoeld zijn, want ik ken niemand die Tommy Wieringa de beste schrijver van Nederland vindt, laat staan Gerbrand Bakker. Toch klinkt het aanmatigend, en nog vervelender is dat het grootse verwachtingen oproept. En die verwachtingen kan Boven is het stil nergens waarmaken.

Het begint veelbelovend. Met prachtige sfeertekeningen wordt een boer ten tonele gevoerd die wars is van modernisering en commercie. Deze boer, Helmer, houdt van zijn twee ezels en verzorgt ze liefdevol. Helmers invalide, bedlegerige vader woont nog bij hem in en Helmer pakt de oude man ongenadig hard aan. Hij bezorgt hem nauwelijks eten, verzorgt hem slecht en laat geen bezoek bij hem toe. Waarom Helmer zijn vader zo mishandelt, wordt nergens duidelijk. Of was omdat zijn vader 30 jaar geleden gezegd had dat hij niet mocht gaan studeren, maar op de boerderij moest komen werken?

Kaft van het boek Boven is het stil - Gerbrand Bakker

Helmer blijkt een nukkige, wereldvreemde vogel te zijn die een oninteressant leven lijdt. Zijn personage roept geen enkele sympathie op en omdat Gerbrand Bakker niet bepaald gulzig is met humor sleept de roman zich voort van pagina naar pagina. Als er dan ook nog een boerenknecht geïntroduceerd wordt en het verhaal een sluimerende homoseksuele ondertoon krijgt, is het evenwicht volstrekt zoek en kun je boek net zo goed dichtslaan. Oja, er is ook nog iets met een verdronken tweelingbroer, maar deze verhaallijn voegt volstrekt niets toe aan het verhaal.

Als je een boek hebt waarin “niets gebeurt”, moet ik altijd aan De Avonden denken. Ik vrees dat Boven is het stil aantoont dat er van zo’n boek niets overblijft als je er de humor uit zou halen. De roman is trouwens wel de Winnaar Mooiste Boekomslag 2006!