Het diner – Herman Koch

Kaft Het diner van Herman KochBordkartonnen figuren in satirische sketches

Ik was erg benieuwd naar Het diner van Herman Koch. Het boek is een bestseller en de thematiek sprak me aan: waar ligt de loyaliteit van ouders op het moment dat hun kinderen een afschuwelijke daad begaan?

In Het diner vermoorden twee neven bij een uit de hand gelopen grap een zwerfster. Omdat ze ongezien wegkomen, lijkt het erop dat niemand ze iets kan maken. Omdat hun ouders achter het geval komen, worden zij voor het loyaliteitsvraagstuk geplaatst.

Een interessant gegeven, maar bij de uitwerking ervan overspeelt Koch op bijna alle fronten zijn hand. Het grootste mankement vertonen zijn karakters. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het (Jiskefet-)verleden Herman Koch hier flink in de weg zit. De hoofdpersonen worden weggezet als typetjes, en niet als mensen van vlees en bloed.

Het meest uitgewerkte personage is vader Paul. Een zogenaamd diepzinnige intellectueel met een nogal agressieve inslag. Zijn negatieve houding roept uitsluitend afkeer op. Geen moment slaagt Koch erin interesse voor zijn hoofdpersoon op te roepen.

Zijn broer Serge, een bekend politicus, wordt karikaturaal weggezet als een domme zak met maar één doel: het winnen van de verkiezingen, waaraan alles ondergeschikt gemaakt moet worden.

Zoals de boektitel suggereert speelt de roman zich hoofdzakelijk af in een restaurant. Genadeloos rekent Koch af met pretentieuze restaurants (zou hier De Kas model gestaan hebben?). Zo genadeloos dat je je afvraagt waarom Koch dit doet? Ik ken geen enkel restaurant dat zo overdreven de herkomst van elk miniem onderdeel van een gerecht opsomt. Ook hier speelt Kochs behoefte aan slapstick een ondermijnende rol.

De boodschap van Koch is helder: dure restaurants zijn pure volksverlakkerij, politici zijn kortzichtige, populistische egoïsten. Tja, echt een boeiend inzicht waarvoor je absoluut Het diner zou moeten lezen. De echte vraag, hoe zit het nu met de oudersloyaliteit, blijft daarentegen onderbelicht. Voor een genuanceerde behandeling van deze vraag moet je niet bij Koch aankloppen.

Het grote pluspunt van het boek is de vaart waarmee het geschreven is, Het diner loopt als een trein. Ook de spanningsopbouw is goed, zodat je naar het eind raast (het boek is weliswaar 300 pagina’s dik, maar als je de overvloedige witruimte weglaat kom je eerder op een novelle van 150 bladzijden uit.) Het diner biedt puik materiaal voor een nieuwe Jiskefet, maar als volwaardige roman kent het te veel tekortkomingen.