Nu de grote volksschrijver aan het dementeren geslagen is, kunnen wij een nieuw boek van zijn hand niet anders dan luid toejuichen. Elke letter die we hem hem te lezen krijgen kan immers de laatste zijn.
Afgelopen maand zag “Brieven aan Bram P.” het licht. Recensenten hebben reeds gezegd het jammer te vinden dat in het boekje alleen de brieven van Gerard opgenomen zijn en niet die van Bram P. Zo komt de lezer er niet achter hoe Bram P. – socialistisch burgemeester van Rotterdam – reageert op Reves onstuitbare stroom aan racistische, anti-socialistische en Roomse opmerkingen.
Maar ja, het is natuurlijk wel zo dat al Reves brievenboeken gepubliceerd zijn zonder de tegenbrieven en dat alleen Reves taal onnavolgbaar is en tot hogere Kunst behoort. Bij Gerard Reve (en trouwens ook bij diens broer Karel) kun je ieder woord proeven en wegen, iedere zin is apart en anders dan je zou verwachten. Dit geldt helaas niet voor de taal van Bram P.
Daarom is elke uitgave van Reve, en dus ook van “Brieven aan Bram P.”, zeer de moeite waard. Hoewel de prijs van EUR 16,90 voor een boekje van 83 pagina’s enigszins buiten proportie is.
In het nawoord komt Bram Peper nog wel even aan het woord. Na eerst onnodig de Rotterdamse gemeenteraad een veeg uit de pan gegeven te hebben (de man is diep gefrusteerd) komt hij tot een interessante conclusie omtrents Reves toetreding tot de Katholieke Kerk. Reve zou de wens gehad hebben ‘toch ergens bij te willen horen’, nadat hij velen van zich gedistantieerd had door zich anti-links op te stellen en openlijk voor zijn homoseksualiteit uit te komen.
Enkele noemenswaardige citaten uit “Brieven aan Bram P.”:
Reve had ooit een discussie met Rudy Kousbroek over de herrijzenis van Jezus Christus:
“Rudy K: ‘Ben jij er bij geweest?’
Gerard R.: ‘Nee, gelukkig niet, maar God kan toch wel mens worden zonder voorafgaande toestemming van Rudy Kousbroek?'” (p. 8)
Over het rode gevaar:
“Socialisten zijn wel voor vrijheid, maar niet voor vrijheid voor iemand die er anders over denkt dan zij.” (p. 18)
Over Amsterdam:
“Niemand met enig talent kan daar iets bereiken.” (p. 26)
(Reve was in de jaren 80 – net als W.F. Hermans – in Amsterdam tot persona non grata verklaard.)
Revismen:
Popmuziek: “elektrische ketelmuziek” (p. 28)
Gezondheid: “mijn geestelijke volksgezondheid” (p. 37)
Gerard is bij Bram op bezoek geweest in Rotterdam:
“In de burgemeesterskamer was toch reeds iets gedronken, en ondanks het voluum van het vertrek hing er ‘de vertrouwde apenlucht’.” (p. 40)
Over cultuur – citerend:
“‘Wann ich das Wort Kultur höre, ziehe ich meinen Revolver’.” (p. 44)
Over politiek:
“Rechts, respektievelijk links zijn alleen in het wegverkeer en in de architectuur objectieve begrippen.” (p. 48)
Over de Eerste Golfoorlog:
“Ik ben erg voor oorlog, omdat oorlog een volk verjongt, en omdat dan eindelijk al die prachtige vliegtuigen, tanks en raketten nuttig gebruikt kunnen worden, waar wij al die jar