Hollands welbehagen – Herman Pleij

Na opnieuw een wervelend optreden van Herman Pleij bij Barend & Van Dorp besloot ik zijn boek Hollands welbehagen te kopen.
    In dit boek analyseert Pleij op vrolijke wijze enkele opvallende eigenschappen van de Nederlandse cultuur, zoals de Oranjeliefde, De kunst van het gedogen, en onze nationale sporten schaatsen en voetbal. Zo signaleert hij bij ons Nederlanders een gevoel van zelfhaat, dat wij met name geneigd zijn op onze Oosterburen te projecteren: “Bij het Europees kampioenschap voetbal in 1988 liep alles wat ons in onszelf niet beviel, ineens vermomd rond als Duitser”. Pleij vindt het “opmerkelijk hoe gemakkelijk het uiten van wij-gevoelens kan overslaan in demonstraties van puur racisme”.
    Helder en humoristisch verklaart Pleij in het mini-essay De kunst van het gedogen waarom wij “het saaiste parlement ter wereld” hebben: “Dat komt niet omdat we per abuis de meest kleurloze landgenoten daarvoor uitkiezen, maar omdat we in Den Haag graag veel grijze gehaktballen verzameld zien om onze zaakjes soepel en zonder kabaal te bekokstoven”. Deze opmerking stamt natuurlijk uit het pre-Fortuyn-tijdperk (het boek dateert uit 1998), maar op de buis heeft Pleij laten zien hoe vaardig en komisch hij de huidige politieke situatie kan fileren.
    Net zo makkelijk verdedigt Pleij tegenovergestelde stellingnames in hetzelfde stukje (over de vraag hoe het verder moet met het Nederlandse literatuuronderwijs). In andere verhandelingen beschrijft hij poëtisch het Hollandse winterlandschap. In het schaatsen weerspiegelt zich volgens Pleij ons volkskarakter en geamuseerd merkt hij op dat “juist onnozelen en andere zwakken van geest en lichaam als troost een perfecte schaatsslag aangemeten hebben gekregen”. Daarna maakt hij zich vrolijk over zijn eigen loensende oog.
    Hoewel Herman Pleij in zijn stukjes niet zo venijnig en humoristisch is als bijvoorbeeld Karel van het Reve, verdient hij veel meer aandacht dan hij nu op tv krijgt.

    » Tegen de barbarij – Herman Pleij (recensie)
    » Het raadsel Herman Pleij
    » Herman Pleij is hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde
    » Een kleine biografie
    » Hollands welbehagen – slechts € 6,94